(TOP 50+) संस्कृत के सभी पर्यायवाची शब्द | Paryayvachi Shabd In Sanskrit

Spread the love

Paryayvachi Shabd In Sanskrit: इस आर्टिकल मे हम संस्कृत के पर्यायवाची शब्द आपके साथ शेयर कर रहे है। जो की सभी कक्षा के विद्यार्थियों के लिए सामन रूप से उपयोगी है।

पर्यायवाची शब्द की परिभाषा (Synonym Definition & Meaning)

किसी शब्द-विशेष के लिए प्रयुक्त समानार्थक शब्दों को पर्यायवाची शब्द कहते हैं। यद्यपि पर्यायवाची शब्द समानार्थी होते हैं किन्तु भाव में ये एक-दूसरे से किंचित भिन्न होते हैं। सरल शब्दों में जिन शब्दों के अर्थ में समानता होती है, उन्हें समानार्थक, समानार्थी या पर्यायवाची शब्द कहते हैं।

किसी भी समृद्ध भाषा में पर्यायवाची शब्दों की अधिकता रहती है। जो भाषा जितनी ही सम्पत्र होगी, उसमें पर्यायवाची शब्दों की संख्या उतनी ही अधिक होगी। संस्कृत में इनकी अधिकता है। हिन्दी के पर्यायवाची शब्द संस्कृत के तत्सम शब्द है, जिन्हें हिन्दी भाषा ने ज्यों-का-त्यों ग्रहण कर लिया है। यहाँ एक बात ध्यान रखने की यह है कि इन शब्दों में अर्थ की समानता होते हुए भी इनके प्रयोग एक तरह के नहीं हैं। ये शब्द अपने में इतने पूर्ण हैं कि एक ही शब्द का प्रयोग सभी स्थितियों में और सभी स्थलों पर अच्छा नहीं लगता- कहीं कोई शब्द ठीक बैठता है और कहीं कोई। प्रत्येक शब्द की महत्ता विषय और स्थान के अनुसार होती है।

ये भी पढे :-

List of Paryayvachi Shabd In Sanskrit

संस्कृत शब्द

पर्यायवाची शब्द

नक्षत्र तारका, उडु, ऋक्षम्, भं, तारा
नारदः देवलः, देवर्षिः, तुम्बुरू, भरतः, 
अमृत पीयूषम्, अमिय, सुधा
अग्नि जातवेदा, पावकः, वैश्वानरः, वह्निः, धनञ्जयः, 
यमराजः कृतान्तः, शमनः, कालः, धर्मराजः, परेतराट्, 
असुरः दानवः, राजतः, दैत्यः, दनुजः, दून्द्रारिः
ब्रह्मा पितामहः, हिरण्यगर्भः, आत्ममूः, सुरज्येष्ठः,
लक्ष्मी कमला, त्री, हरिप्रिया, पद्मालया, पद्मा, 
गरुडः खगेश्वरः, नागान्तकः, तार्क्ष्यः, वैनतेयः, 
शिवः शंकरः, चन्द्रशेखरः, शम्भु, पशुपतिः, महेश्वरः,
पार्वती हैमवती. शिवा, भवानी, उमा, कात्यायनी, गौरी
गणेशः एकदन्तः, तम्बोदरः, गजाननः, विनायकः, गणाधिपः, 
इन्द्रः पुरन्दरः, वासवः, सुरपतिः, मरुत्वान्, मघवा, 
वायुः समीरः, मारुतः, समीरण, गन्धवाहः, अनिलः, 
शीघ्रम् द्रुतम्, सत्वर, चपलम्त्व, रितम्, क्षिप्रम्,
लगातार अविरत, अनवरत, सतत, अनारत, अश्रान्त
कुबेरः किन्नरेशः, नरवाहनः श्रीदः, यक्षराट, धनदः, 
आकाश व्योम, पुस्कर, अम्बर, गगन, अनन्त
दिशा काष्ठा, आशा, हरित्दि, क्, ककुप, 
मेघः वारिवाहः, जलधरः. घनः, बलाहकः, धाराधरः, 
विद्युत् तडित्. चञ्चला, शम्पा, ऐरावती, क्षणप्रभा.
चन्द्रमा सुधांशु. मृगाङ्कः, शशधरः, हिमांशु, चन्द्रः, विधुः 
चाँदनी ज्योत्स्ना, कौमुदी, चन्द्रिका, 
मन मानस, मनस्चे, त, हृदय, स्वान्त
बुद्धि मति, प्रेक्षा, चेतना, मनीषा, धी, प्रज्ञा
संदेह संशय, द्वापरः, विचिकित्सा, 
स्वीकारना आश्रव, अङ्गीकारः, प्रतिज्ञानम्, नियम
मोक्ष निर्वाण, अपवर्गः, मुक्ति, कैवल्य
काला रंग श्यामः, श्यामलः, मेचकः, कृष्णः, नीलः, असितः
सूर्यः प्रभाकरः, भानु, सूरः, आदित्यः, सविता
किरण घृणि, मरीचि, रश्मि, करः, उस
काल समयः, दिष्टः, अनेहा
दिवसः अहन्. वासरः, घसः, दिनम्, 
रात क्षणदा, विभावरी, रजनी, शर्बरी, निशा, रात्रि
पाप पङ्कः, पाप्मा, किल्विषः, अंहस्, दुष्कृतम्, कल्मषः
पुण्य धर्मम्, श्रेयम्, सुकृतम्, वृषः
हर्ष प्रीति, प्रमदः, प्रमोदः, आमोदः, शातम्, सुखम्
कल्याण भद्रं, मङ्गलं, भव्यम्, कुशलं, श्वस्, श्रेयस्, शिव 
भाग्य दैवमा, दिष्टम्, भागधेयम्, नियति, विधिम्
प्राणी जन्युः, शरीरी चित्त, चेतन, जन्मी, जन्तुः
निद्रा शयन, स्वाप, स्वप्न, संवेशः
स्वभाव संसिद्धि, प्रकृति, स्वभावः, निसर्गः
उत्सव क्षणः, उद्धर्षः, महः, उद्धवः
विवर कुहर, शुषिर, बिल, छिद्र, रन्ध्र, वपा
बोली व्याहारः, उक्ति, लपित, भाषित, वचन, वचस्
समाचारः वार्ता, प्रवृत्ति, वृत्तान्तः, उदन्तः
निन्दा अवर्ण, आक्षेप, निर्वाद, परीवाद, उपक्रोशः
शब्द निनादः ध्वनिः, ध्वानः, रवः, निर्घोषः
नृत्य नटन, नाट्य, लास्य, नर्तन
अपमान अनादरः, परिभव, रीठा, अवमानना, अवज्ञा, अवहेलन
लज्जा मन्दाक्ष, त्रपा, व्रीडा, ही
क्रोध कोपः, अमर्षः, रोषः, प्रतिधा
इच्छा काङ्क्षा, स्पृहा, ईहा, वाञ्च्छा, लिप्सा, मनोरथः
सरस्वती भाषा, गी, वाक्, वाणी, ब्राह्मी, भारती, 
कपट उपधि, कैतवम्, निकृति, व्याज, दम्भ 
खेल कौतूहल, कौतुक, कुतुक, कुतूहलम्
साँप सर्पः, भुजंगः, अहिः, विषधरः, चक्री, व्याल

संस्कृत निबंध:
» गणतंत्र दिवस पर संस्कृत में निबंध
»संस्कृत में कालिदास का निबंध
»तुलसीदास पर निबंध संस्कृत
»मम दिनचर्या संस्कृत निबंध
»संस्‍कृत भाषाया: महत्‍वम् निबंध:
»संस्कृत भाषा में महाराष्ट्रं पर निबंध:
»पर्यावरण पर संस्कृत मे निबंध 
»महाभारत पर संस्कृत निबंध
»पुस्‍तकालय पर संस्‍कृत निबंध
»Essay on Diwali In Sanskrit
»परोपकार पर संस्कृत निबंध
»गाय (धेनु) का निबंध संस्कृत में

♦ इन्हे भी पढे ♦

Days Name In the Sanskrit Language Click Here
List of All Fruits Name In Sanskrit Click Here
शरीर के अंगों के नाम संस्कृत में Click Here
विभिन्न प्रकार के वृक्षों के नाम संस्कृत में Click Here
Names of Family Relationship In Sanskrit Click Here
Colors Name In Sanskrit And Hindi Click Here
Month Name In Sanskrit Click Here
सब्जियों के नाम संस्कृत में Click Here
संस्कृत में दिनों के नाम Click Here
संस्कृत भाषा में ऋतुओ के नाम Click Here

For Latest Update Please join Our Social media Handle


Spread the love

Leave a Comment