(TOP 50+) संस्कृत के सभी पर्यायवाची शब्दों की विस्तृत सूची और उनका महत्व | Paryayvachi Shabd In Sanskrit

Paryayvachi Shabd In Sanskrit: इस आर्टिकल मे हम संस्कृत के पर्यायवाची शब्द आपके साथ शेयर कर रहे है। जो की सभी कक्षा के विद्यार्थियों के लिए सामन रूप से उपयोगी है।

पर्यायवाची शब्द की परिभाषा (Synonym Definition & Meaning)

पर्यायवाची शब्द: परिभाषा और महत्व

किसी भाषा की समृद्धि का सबसे बड़ा संकेत उसकी शब्दावली की व्यापकता होती है। ऐसे शब्द जो समान अर्थ प्रकट करते हैं, उन्हें पर्यायवाची शब्द या समानार्थी शब्द कहा जाता है। सरल भाषा में, जिन शब्दों के अर्थ समान होते हैं, वे पर्यायवाची शब्द कहलाते हैं। हालाँकि ये शब्द समानार्थी होते हैं, लेकिन उनके भाव और प्रयोग में सूक्ष्म भिन्नताएँ हो सकती हैं।

पर्यायवाची शब्द किसी भी भाषा की अभिव्यक्ति को अधिक प्रभावी और सुंदर बनाते हैं। संस्कृत, जो अपनी शब्द-संपदा के लिए प्रसिद्ध है, में पर्यायवाची शब्दों की प्रचुरता देखी जाती है। हिन्दी भाषा ने संस्कृत के तत्सम शब्दों को अपनाकर अपनी शब्दावली को समृद्ध किया है। लेकिन यह ध्यान रखना आवश्यक है कि पर्यायवाची शब्दों में अर्थ समान होने पर भी, उनका प्रयोग हर संदर्भ या स्थान पर एक जैसा नहीं होता।

हर शब्द अपनी विशिष्टता और उपयोगिता के साथ जुड़ा होता है। एक शब्द किसी विशेष स्थिति में उचित हो सकता है, जबकि वही शब्द अन्य परिस्थिति में अप्रासंगिक लग सकता है। यही कारण है कि भाषा में पर्यायवाची शब्दों का सही और सटीक प्रयोग, लेखन और वाणी की सुंदरता को निखारता है।

ये भी पढे :-

List of Paryayvachi Shabd In Sanskrit

संस्कृत शब्दपर्यायवाची शब्द
नक्षत्रतारका, उडु, ऋक्षम्, भं, तारा
नारदःदेवलः, देवर्षिः, तुम्बुरू, भरतः
अमृतपीयूषम्, अमिय, सुधा
अग्निजातवेदा, पावकः, वैश्वानरः, वह्निः, धनञ्जयः
यमराजःकृतान्तः, शमनः, कालः, धर्मराजः, परेतराट्
असुरःदानवः, राजतः, दैत्यः, दनुजः, दून्द्रारिः
ब्रह्मापितामहः, हिरण्यगर्भः, आत्ममूः, सुरज्येष्ठः
लक्ष्मीकमला, हरिप्रिया, पद्मालया, त्री, पद्मा
गरुडःखगेश्वरः, नागान्तकः, तार्क्ष्यः, वैनतेयः
शिवःशंकरः, चन्द्रशेखरः, शम्भु, पशुपतिः, महेश्वरः
पार्वतीहैमवती, शिवा, भवानी, उमा, कात्यायनी, गौरी
गणेशःएकदन्तः, तम्बोदरः, गजाननः, विनायकः, गणाधिपः
इन्द्रःपुरन्दरः, वासवः, सुरपतिः, मरुत्वान्, मघवा
वायुःसमीरः, मारुतः, समीरण, गन्धवाहः, अनिलः
शीघ्रम्द्रुतम्, सत्वर, चपलम्त्व, रितम्, क्षिप्रम्
लगातारअविरत, अनवरत, सतत, अनारत, अश्रान्त
कुबेरःकिन्नरेशः, नरवाहनः, श्रीदः, यक्षराट, धनदः
आकाशव्योम, पुष्कर, अम्बर, गगन, अनन्त
दिशाकाष्ठा, आशा, हरित्दि, ककुप, क
मेघःवारिवाहः, जलधरः, घनः, बलाहकः, धाराधरः
विद्युत्तडित्, चञ्चला, शम्पा, ऐरावती, क्षणप्रभा
चन्द्रमासुधांशु, मृगाङ्कः, शशधरः, हिमांशु, चन्द्रः, विधुः
चाँदनीज्योत्स्ना, कौमुदी, चन्द्रिका
मनमानस, मनस्चेत, हृदय, स्वान्त
बुद्धिमति, प्रेक्षा, चेतना, मनीषा, धी, प्रज्ञा
संदेहसंशय, द्वापरः, विचिकित्सा
स्वीकारनाआश्रव, अङ्गीकारः, प्रतिज्ञानम्, नियम
मोक्षनिर्वाण, अपवर्गः, मुक्ति, कैवल्य
काला रंगश्यामः, श्यामलः, मेचकः, कृष्णः, नीलः, असितः
सूर्यःप्रभाकरः, भानु, सूरः, आदित्यः, सविता
किरणघृणि, मरीचि, रश्मि, करः, उस
कालसमयः, दिष्टः, अनेहा
दिवसःअहन्, वासरः, घसः, दिनम्
रातक्षणदा, विभावरी, रजनी, शर्बरी, निशा, रात्रि
पापपङ्कः, पाप्मा, किल्विषः, अंहस्, दुष्कृतम्, कल्मषः
पुण्यधर्मम्, श्रेयम्, सुकृतम्, वृषः
हर्षप्रीति, प्रमदः, प्रमोदः, आमोदः, शातम्, सुखम्
कल्याणभद्रं, मङ्गलं, भव्यम्, कुशलं, श्रेयस्, शिव
भाग्यदैवम्, दिष्टम्, भागधेयम्, नियति, विधिः
प्राणीजन्युः, शरीरी, चित्त, चेतन, जन्मी, जन्तुः
निद्राशयन, स्वाप, स्वप्न, संवेशः
स्वभावसंसिद्धि, प्रकृति, स्वभावः, निसर्गः
उत्सवक्षणः, उद्धर्षः, महः, उद्धवः
विवरकुहर, शुषिर, बिल, छिद्र, रन्ध्र, वपा
बोलीव्याहारः, उक्ति, लपित, भाषित, वचन, वचस्
समाचारःवार्ता, प्रवृत्ति, वृत्तान्तः, उदन्तः
निन्दाअवर्ण, आक्षेप, निर्वाद, परीवाद, उपक्रोशः
शब्दनिनादः, ध्वनिः, ध्वानः, रवः, निर्घोषः
नृत्यनटन, नाट्य, लास्य, नर्तन
अपमानअनादरः, परिभव, रीठा, अवमानना, अवज्ञा
लज्जामन्दाक्ष, त्रपा, व्रीडा, ही
क्रोधकोपः, अमर्षः, रोषः, प्रतिधा
इच्छाकाङ्क्षा, स्पृहा, ईहा, वाञ्छा, लिप्सा, मनोरथः
सरस्वतीभाषा, गी, वाक्, वाणी, ब्राह्मी, भारती
कपटउपधि, कैतवम्, निकृति, व्याज, दम्भ
खेलकौतूहल, कौतुक, कुतुक, कुतूहलम्
साँपसर्पः, भुजंगः, अहिः, विषधरः, चक्री, व्याल

 

संस्कृत निबंध:
» गणतंत्र दिवस पर संस्कृत में निबंध
»संस्कृत में कालिदास का निबंध
»तुलसीदास पर निबंध संस्कृत
»मम दिनचर्या संस्कृत निबंध
»संस्‍कृत भाषाया: महत्‍वम् निबंध:
»संस्कृत भाषा में महाराष्ट्रं पर निबंध:
»पर्यावरण पर संस्कृत मे निबंध 
»महाभारत पर संस्कृत निबंध
»पुस्‍तकालय पर संस्‍कृत निबंध
»Essay on Diwali In Sanskrit
»परोपकार पर संस्कृत निबंध
»गाय (धेनु) का निबंध संस्कृत में

♦ इन्हे भी पढे ♦

Days Name In the Sanskrit LanguageClick Here
List of All Fruits Name In SanskritClick Here
शरीर के अंगों के नाम संस्कृत मेंClick Here
विभिन्न प्रकार के वृक्षों के नाम संस्कृत मेंClick Here
Names of Family Relationship In SanskritClick Here
Colors Name In Sanskrit And HindiClick Here
Month Name In SanskritClick Here
सब्जियों के नाम संस्कृत में Click Here
संस्कृत में दिनों के नामClick Here
संस्कृत भाषा में ऋतुओ के नाम Click Here

For Latest Update Please join Our Social media Handle

Leave a Comment